SPIS TREŚCI
Zajmiemy się dokładniej, (lecz nie wyczerpująco) modelem zagrożenia i lęku, jaki powstaje codziennie - z powodu niedostatecznej "ochrony słabszych", Fakt, ze istnieją bariery, na drodze "skutecznej ochrony słabszych",uświadamiamy sobie w chwili, kiedy dostrzegamy "całkowitą bezradność słabszych" - w relacjach ekonomiczno-prawnych, "Strona słabsza", w relacjach ekonomiczno-prawnych, nazywana jest "konsumentem" w prawie lokalnym i międzynarodowym, Prawo unijne zaleca skuteczną "ochronę konsumenta".
Światowej sławy autorzy (por, J, Grisham, J. Le Carre) znakomitych kryminałów prawniczych (literackich, filmowych, multimedialnych) mówią tak "Są prawnicy którzy bronią konsumentów - biedaków i mizerii ludzkiej. Są prawnicy, którzy na nieszczęściach ludzkich żerują, zbijając gigantyczne fortuny". W Polsce - cytowany fakt istnieje. Przedmiot skutecznej meta-refleksji w naukach i praktyce prawników - to temat tabu. Media huczą o bezrefleksyjnej sensacji. Dostęp strony słabszej do prawa - jest bliski zeru. Tak bywa wśród prawników Tak bywa w nauce, mediach, w zyciu codziennym. W tym miejscu - zajmiemy się wybranym modelem dotyczącym typu choroby zadawnionej - tj, patologii społecznej - wynikającej z faktu "braku ochrony słabszych",Przedmiot badań to dokumentacja na temat nieskutecznej "ochrony słabszych" w Polsce, Brak ochrony skutecznej to eskalacja lęku i destrukcji.
Istnieją zespoły badawcze nad podstawami ochrony słabszych, ochrony człowieka i konsumenta. Sposoby przezwyciężania barier w "działaniach ochronnych" - są przedmiotem studiów Istnieją poważne przeszkody wprowadzania norm skutecznej ochrony słabszych. Dlaczego? Otóż, wadliwie dziś funkcjonują systemy regulacji życia społecznego w sferach takich, jak: zmniejszenie bezrobocia, zapewnienie pracy i elementarnych warunków godnego życia, ochrona zdrowia, zabezpieczenia społeczne, dialog międzypokoleniowy ochrona środowiska, ochrona konsumenta, ochrona dziedzictwa przyrodniczo-kulturowego (w skali lokalnej i uniwersalnej), oświatowa rola mediów. W sferze "ochrony słabszych". Brakuje mechanizmów pomostowych pośród wymienionych sfer naszej codzienności. W konsekwencji powstają bariery "ochrony słabszych" - utrwalone w języku codziennym i zwyczajach, instytucjach, typach myślenia i dialogu. Brakuje w Polsce skutecznych narzędzi leczniczych wobec osobowych i zbiorowych chorób, patologii zagrozeń - o skali epidemii. Główna hipoteza mojego eseju brzmi: Jak jest mozliwe - że są istotne bariery ochrony słabszych w Polsce? Jak jest możliwe - zeby bariery te przezwyciężyć skutecznie? Jak jest możliwe, żeby zrozumieć i opanować lęk - jako zjawisko społeczne? Jak budować osobiste i kulturowe narzędzia obrony przed lękiem?
W Polsce istnieją "instytucje ochronne". W roku 2004 - tj, od daty wejścia Polski do Unii Europejskiej - zauważalne jest zintensyfikowane funkcjonowanie Ustaw Konsumenckich oraz Praw Człowieka - to fakty bardzo ważne. Istnieją prace kolejnych Rzeczników Praw Obywatelskich. Istnieją prace Prezesa i Urzędu ds, Ochrony Konsumentów i Konkurencji. Istnieją archiwa działań mediacyjnych - podejmowanych przez instytucje współdziałające z Biurem Rzecznika Praw Obywatelskich i UOKiK, Archiwum Rzecznika Praw Obywatelskich świadczy o gigantycznej pracy oraz współpracy - jaką wykonuje Biuro od lat. Doświadczenie kolejnych Rzeczników Praw Obywatelskich jest nieocenione - w kwestii poprawy bezpieczeństwa i zabezpieczeń minimalnych standardów życia obywateli w Polsce. Cenny wkład wnoszą ośrodki uniwersyteckie w Polsce i na świecie.
Funkcje Ustaw Konsumenckich i Ustaw Obywatelskich są wielowymiarowe, w Europie są to wręcz priorytety Wspólnoty otwartej na świat. Ustawy Konsumenckie w Polsce, Europie, na świecie - pełnią wieloraką funkcję -jako pola mediacji i antykonfliktowego dialogu społecznego. Funkcjonują w polu "ochrony osoby słabszej" i jako ostrzezenie przeciwko patologiom.
Następujące funkcje "prawa konsumenckiego i obywatelskiego" mozna uznać za istotne: 1) rozszerzają wiedzę i pamięć społeczną o wazne współczynniki ochrony strony słabszej -jako strony która jest nośnikiem tradycji, 2) ułatwiają rozumienie relacji "klient - usługodawca", 3) zapobiegają jałowym sporom nierozstrzygalnym i poprawiają stan komunikacji społecznej, 4) zapobiegają eskalacji niszczących praktyk monopolistycznych, 5) zapobiegają wykorzystywaniu działań monopolistycznych - w sferze osiągania nienależnych zysków nieuczciwą metodą i przez nieuczciwego usługodawcę, 6) przeciwdziałają czynieniu z klienta ofiary pomyłek prawniczych, które (w znacznej mierze) polegają na niewiedzy - w sferze funkcjonowania Ustaw Konsumenckich i Obywatelskich.
Natomiast zaznaczyć można, że szereg ustaw współdziałających (tj, Ustaw o roli Rzecznika Praw Obywatelskich, o instytucjach mediacyjnych, oraz UOKiK) przywracają świadomość społeczną na temat przestrzeni ochronnej w polu obecności społecznej strony słabszej (w relacjach społecznych), tam gdzie grozi dyskryminacja i destrukcja.
Mowa tu o misjach, które tradycyjnie poprawiają tryb współdziałania wszystkich podmiotów mediacyjnych i "stojących w obronie słabszych". Misje - to praca ochronna i oświatowa - na rzecz myślenia społecznego, myślenia skierowanego przeciwko destrukcyjnym egoizmom. Dzięki pracy tak wielu osób i instytucji - powstaje sfera remedium na patologie społeczne i lekarstwo -które pomaga eliminować fakty łamania prawa. Sfera remedium - wobec "łamania prawa" - wpływa dodatnio na leczenie patologii porozumienia. Współdziała z formami remedium - przeciwko procesowi niszczenia dziedzictwa przyrodniczo-kulturowego. Remedium wielofunkcyjne "anty-patologiczne" jest rodzajem lekarstwa przeciwko "bezprawiu w majestacie prawa". W ten sposób zwiększa się autorytet osób i instytucji oświatowo-ochronnych i mediacyjnych. Wzrasta poziom skuteczny pracy osób podejmujących się roli mediatorów; zapobiegających konfliktom i destrukcji: działających w obronie słabszych; poszukujących remedium - przeciwko konfliktom, patologiom, zniszczeniom; wspomagających pracę UOKiK i RPO w sposób istotny; wspomagających instytucje międzynarodowe - przeciwdziałające łamaniu prawa. Misje UOKiK oraz RPO poprawiają kulturę prawną w społeczeństwie polskim. Mają ogromne znaczenie dla procesu "ulepszenia" systemu prawnego (w skali lokalnej, polskiej, międzynarodowej).
Misje RPO i Prezesa UOKiK oraz rzeczników praw konsumenta kształtują świadomość społeczną - w stronę wiedzy o wzajemnej relacji różnych "norm ochronnych" (i antykonfliktowych) w sferze ochrony antydestrukcyjnej tradycji, w sferze barier broniących przed destrukcją, w polu relacji pomiędzy diagnostyką i prognozowaniem ochrony słabszych, w polu norm ochronnych - "zorientowanych" w stronę - diagnozy, prognozy i profilaktyki antykoniliktowej i antydestrukcyjnej. Dzięki misjom, cytowanych instytucji, powstaje pole pozytywnego promieniowania i działań leczniczych. Powstaje przestrzeń oddziaływania remedium na "epidemie zła", (tj, lęku na chorób psychospołecznych), jest to szansa lekarstwa na - destrukcję, eskalację sporów, wyniszczających egoizmy i działania. W tym polu, najważniejszy współczynnik - to moralno-prawne i edukacyjno-mediacyjne instrumentaria przeciwdziałania destrukcji. Wazne są narzędzia przeciwko eskalowaniu konfliktów. Niemniej wazna jest ochrona osób, kultur, krajobrazu, dziedzictwa - wobec presji wyniszczających egoizmów.
Prawno-moralne instrumentarium - to istotny czynnik wszelkiej profilaktyki, Profilaktyka wobec zagrozeń XXI wieku, wtym kontekście, ma szanse jako działanie skuteczne, Profilaktyka wobec lawinowej skali zła - jest to odrębny (palący) problem naszych czasów Jest to problem uratowania dziedzictwa przyrodniczo-kulturowego dla nas i przyszłych pokoleń, W kontekście niniejszego eseju powstaje zarys modelu pracy anty-destrukcyjnej, W zarysie modelu dominuje aspekt językowo-międzykulturowy i moralno-prawno-edukacyjny Rola "ochrony słabszych" i metody zapobiegania konfliktom - pozostaje w centrum rozważań.
"Łamanie prawa" - to pojęcie, zjawisko i problem o charakterze uniwersalnym, ]est to bariera ochrony słabszych, Zapobieganie faktom łamania prawa - funkcjonuje jako obowiązek (wpisany we wszystkie znane historycznie reguły moralno-prawne). Łamanie prawa - to patologia. Jak mówić o leczeniu chorób społecznych (w sensie socjologicznym)?. Na początek, trzeba dokonać diagnozy. Następnie, odkrywamy lekarstwo. Wreszcie - kolej na zastosowanie lekarstwa (dalsze diagnozy, prognozę i profilaktykę). Sprawdzamy, czy działa remedium?. Badamy skuteczność lekarstwa. Czekamy na wynik.
Zapobieganie łamaniu prawa - to profilaktyka, Obejmuje aspekty wewnątrzsystemowe i zewnątrzsystemowe, Największe trudności dotyczą profilaktyki wewnątrzsystemowej, W rezultacie, słabo funkcjonuje typ profilaktyki (wobec faktów "łamania prawa") - który jest skierowany w stronę zapobiegania negatywnym konsekwencjom patologii, w stronę "leczenia" wewnętrznych ułomności prawa polskiego oraz w stronę leczenia autodestrukcji i destrukcji języka polskiego.
Zjawisko wewnątrzsystemowe "łamania prawa" zdefiniujemy tu (strukturalnie i dynamicznie) - jako "otwarcie systemu prawnego na bezprawie systemowe". Profilaktyka, w tym kontekście - to zapobieganie i leczenie patologii w polu "głębi systemu". Istotny współczynnik - to skuteczne remedium. W tej sytuacji - potrzebna jest specjalna profilaktyka wobec aspektów wewnątrzsystemowych "łamania prawa". jest to problem istotny - trudny diagnostycznie, potocznie - niedostrzegalny. Niedostrzegalność oraz krypto-funkcjonowanie - cytowanego aspektu prawa - pogłębia rolę niszczącą naruszeń i dalsze patologie. Oto zjawiska groźne w krajach posttotalitarnych.
Zagrozenia ze strony - destrukcyjnego aspektu prawa (oraz niewydolność profilaktyki) przejawiają się w Polsce - jako pole funkcjonowania patologii społecznych typu "bezprawie w majestacie prawa". Najczęściej jest to działanie contra legem - jawnie albo "w uwikłaniu". Definicja i dokumentacja tego zjawiska - jest trudna. Charakter zagrozenia wymaga prac źródłowych i precyzyjnego modelowania w wielu wymiarach. Wymaga pogłębionych studiów historyczno-porównawczych (zjawiska, pojęcia, problemu, dziedzictwa kulturowego) - tak zorganizowanych, aby w porę wykryć fakty zagrozeń, Wymaga logiczno-językowej interpretacji systemu prawa - w kontekście wybranej kultury (w kontekście porównawczym kilku państw i kultur), w celu uzyskania definicji. Wymaga równiez pogłębionej (w miarę precyzyjnej) analizy zagrozeń wymiaru sprawiedliwości (jednej lub kilku kultur), aby dotrzeć do źródeł systemowego charakteru zagrozeń - poprzez definicje modelowe (struktury i funkcje zagrożeń - w kontekście prawa). Wymaga porównawczej analizy "pola pośredniego - pomiędzy prawem lokalnym oraz uniwersalnym (np, w sferze "pomiędzy" polskim prawem oraz prawem UE), w celu sprawdzenia zasięgu (genetyczno-funkcjonalnego) zagrozeń. Wymaga doświadczenia (wewnątrz-kulturowego) uczestniczącego. Np, "na własnej skórze" autor opracowania "doświadcza ostrza problemu". Stara się opisać - jak to jest, że "bezprawie w majestacie prawa" - rani autora - jako osobę - z naruszeniem wszystkich dóbr, w tym takze dóbr osobistych i prawa do własności.
Ponadto wymaga doświadczenia między-kulturowego uczestniczącego -skoro można poznać sytuację z różnych regionów i kultur - w sposób bezpośredni oraz w sferze pośredniej, międzykulturowej. Wymaga modelowego ujęcia pojęć - paradoksu i dialogu - skoro "bezprawie w majestacie prawa" Canim legem czy "w uwikłaniu" - jest typem paradoksu logicznego i nie tylko, stad modelowanie pojęć i rozwiazywanie tajemnic, zagadek, paradoksów - to szukanie narzędzi porozumienia skutecznego: 1) jako instrumentów analizy "bezprawia w majestacie prawa", 2) jako metody definiowania pojęć, 3) jako sposobu porozumiewania się na płaszczyźnie profilaktyki- wobec "bezprawia w majestacie prawa", 4) jako sposobu rozumienia "bezprawia w majestacie prawa", 5) jako narzędzi diagnozy, profilaktyki.
W końcu wymaga stworzenia w Polsce podstawy funkcjonowania "prawa kolizyjnego wewnętrznego" oraz "prawa regulującego" sytuacje i normy konfliktowe rożnego typu. Są to sfery istotne i decydujące o skuteczności prawa w USA, Niemczech, Francji. Oraz w systemie wspólnego prawa UE.
Bezprawie - to rodzaj patologii, symbol negatywnego aspektu systemu prawa. Jest to Objaw tzw. zagrozenia wewnątrzsystemowego - wpisanego w każdego działanie człowieka - skoro jest istotą omylną, "Bezprawie w majestacie prawa" funkcjonuje jako czynnik istotny w polu przeciętnej świadomości społecznej i jako realne zagrozenie codzienności, jako czynnik destrukcji w edukacji (wszystkich typów i szczebli) - skoro edukacja nie uwzględnia profilaktycznej roli czynnika przeciwnego - tj, prawno-ekonomicznej "ochrony słabszych". "Bezprawie w majestacie prawa" funkcjonuje również jako czynnik destrukcji w świadomości społecznej - skoro nie znajduje przeciwieństwa oraz neutralizacji poprzez profilaktykę (antykonfliktową i antydestrukcyjną). Jest to choroba społeczna - która wymaga "leczenia". Trudno odkryć i zastosować remedium skuteczne z powodu ułomności systemu prawa krajowego, lekceważenie Dyrektyw Unijnych, analfabetyzmu funkcjonalnego.
Bezprawie w majestacie prawa ma różnorodne oblicza, symbole, sensy pojęć i modeli Zachowania, Cytowana patologia może być "leczona" poprzez remedium, skoro poznamy współczynniki diagnozy i profilaktyki oraz poznamy metodę modelowania, komparatystykę i reguły prognozowania. Możliwość oraz istotne pole remedium, wobec patologii typu - "bezprawie w majestacie prawa"- to wysoki poziom wiedzy - połączony z szacunkiem dla najwyzszych wartości, świadomość odrębności Drugiego Człowieka oraz szacunku dla Innego, świadomość neutralizującej (wobec patologii) funkcji religii oraz tradycji judeo-chrześcijańskiej i ekumenicznej.
Istotnym czynnikiem profilaktyki będzie też zastosowanie instrumentów dialogu i paradoksu poprzez pracę nad świadomością i podświadomością językową, nad porozumieniem w polu etyki oraz najnowsze technologie porozumienia.
Istnieją zjawiska w środowisku społecznym - które rozpoznajemy od stuleci - jako konflikty norm prawnych, obyczajowych, moralnych - w skali lokalnej i uniwersalnej (por, Ossowska 1960). U podstaw - funkcjonują konflikty wartości, Następstwem konfliktu pojęć, norm iwartości jest często konflikt ról społecznych, wielowymiarowe konflikty interesów - pośród osób i grup społecz- nych, kultur, narodowości, etc. W kontekście problemu konfliktu - dokumentacja ustaw i praktyka (takze w sferze relacji konsumenckich w Polsce i Europie) - współtworzą pole obserwacji. Należy uwzględnić aspekt konfliktu norm i wartości - ze wszystkimi konsekwencjami i we wszystkich możliwych wymiarach. Aspekt konfliktu norm (prawnych, obyczajowych, moralnych, religijnych, etc,) generuje negatywne promieniowanie. Pozytywne promieniowanie - to poszukiwanie harmonii. Można zaobserwować wielowymiarowość kazdego konfliktu i szeroką sferę negatywnego promieniowania i destrukcyjnego porozumienia społecznego. Tu nazywamy tę sferę konfliktogennością zjawisk bądź konfliktogennym wymiarem faktu. Najbardziej konfliktogenne są patologie osobowe i społeczne.
Fakt, że istnieje konfliktogenność zjawisk patologicznych w społeczeństwie stwarza szeroki zakres negatywnego promieniowania i negatywnego porozumienia. Organizacja procesu negacji - to juz wojna. Uwzględniamy tu, przede wszystkim, sytuacje konfliktowe (w polu relacji konsumenckich), które często spotykane są w Polsce. Istnieją typy sytuacji konfliktogennych -które wytwarzają "błędne koło konfliktu" społecznego, Są zagrozeniem dla osób, języków, kultur. W tym kontekście autor zakłada, ze jest wielowymiarowa diagnostyka i wielowymiarowa wielofunkcyjna profilaktyka społeczna.
Uprzywilejowana rola banków - w polskim systemie prawnym - jest przykładem roli "dominantów". Sprzyja sytuacjom konfliktowymi i destrukcyjnych. Wyznacza też przestrzeń przywilejów banku, które decydują o bezradności klienta wobec banku, wwiększości przypadków. Przywileje banków (w polskim systemie prawnym obejmują wszystkie funkcje banku - jako wyjątkowej instytucji finansowej.
Zjawisko łamania prawa "ze strony silniejszej" (tj. sprzedawcy-usługodawcy) ma w Polsce warunki sprzyjające. Istnieje, bowiem (systemowo zakodowana) bezradność prawno-ekonomiczna "strony słabszej" wobec nacisku bezprawia ze strony władzy. Stąd, ograniczony zasięg działania wszelkich remediów. Nieskuteczne okazują się metody "leczenia systemu", który jest "bezprawiem w majestacie prawa". Przywileje strony silniejszej są "wmontowane" w system prawa poprzez antykonsumencką praktyką codzienną, Konflikty na tym tle obniżają poziom funkcjonalnej świadomości społecznej.
Przywileje "dominantów" budują destrukcyjny autorytet władzy. Autorytet destrukcyjny jest podstawą łamania barier ochronnych strony słabszej. Massmedia utrwalają tę sytuację polując na skandale oraz unikając rzetelnej analizy sytuacji ekonomiczno-prawnej dominanta w relacji ze słabszym (który zwyczajnie ginie).
W rezultacie łamanie Ustaw Konsumenckich, Praw Człowieka i Obywatela - to jest stała praktyka "dominantów" ekonomiczno-prawnych w Polsce - zniszczyć niewygodnego klienta. A równocześnie jest to praktyka niezauważalna - ponieważ funkcje władcze dominanta (np, banku, telekomunikacji, dystrybutorów energii) są prostą kontynuacją ochrony władzy albo inaczej - służą metodom "ochronny władzy".
Przywileje instytucji finansowych współdziałają z faktami ze sfery asymetrii praw, np, asymetrii umów, Istnieją, co prawda wzory obliczania rzeczywistego ryzyka banku - zwłaszcza w sytuacjach trudnych kredytów bankowych. Nie są one jednak w praktyce stosowane. Elementarne funkcje wewnętrzne banku skierowane są na zysk (kosztem klienta), np, opóżnione księgowanie wpływów i naliczanie wysokiej "kary", zrywania jednostronnie umowy (bez konsekwencji dla banku), oczywiste zrywania umowy, która dla banku okazuje się niewygodna, Powstaje nieograniczone pole dla "nadużyć władzy" ze strony dominanta. Funkcjonuje ograniczone pole remedium na patologie władzy w sferze działania instytucji finansowych.
Podstawą funkcji władczej "dominanta" jest stronnicza interpretacja współczynnika ryzyka bankowego, energetycznego, telekomunikacyjnego - zawsze na korzyść "dominanta". W tym duchu rozumując, każda funkcja usługodawcy (czy banku), zwłaszcza funkcja "kredytowa" (w szerokim sensie) są to funkcje opatrzone współczynnikiem wysokiego ryzyka. Klient jest w oczach banku przestępcą. Rachunki ryzyka prowadzone przez banki (i instytucje usług społecznych) są prowadzone stronniczo w sensie antykonsumenckim, Wbrew prawom konsumenckim i prawom człowieka.
Do najpopularniejszych środków dominacji ekonomiczno-prawnej należą instrumenty lekceważenia klienta - np. w formie opóżnień w księgowaniu dokumentów (w celu naliczania "odsetek karnych" ), w systemie sądowych wyroków zaocznych, w systemie podstępnego odbierania konsumentowi elementarnych gwarancji praw podstawowych i konstytucyjnych, Nagminne jest postępowanie wobec klienta banku (zakładu gazowego, energetycznego, telekomunikacji) asymetrycznie, zgodnie z zasadę naruszania wszelkich dóbr klienta (w tym dóbr osobistych i prawa własności). Prowadzi to do otwartej walki z klientem (z pozycji funkcji władczej iuprzywilejowanej "dominanta"), Hipotetycznie relacja harmonii "sprzedawca-bank" (inna instytucja dominująca), to realna więż asymetryczna i jednostronnie destrukcyjna. Wyłącznie "dominant" ma prawo dochodzenia swoich racji, Trwa walka ze słabszym, klientem - z osobą ludzką zależną całkowicie od "dominanta". Bank lub inny monopolista dystrybucji dóbr (tj, strona silniejsza) prognozują i monitorują wyłącznie własną maksymalizację zysku. Nie ma mowy o dostępie do sprawiedliwości skutecznej, działającej z uwzględnieniem interesu klienta. Nawet, jezeli któraś z instancji "ochrony konsumenta" stanie "chwilowo" w jego obronie to i tak kreacja długu postępuje dalej. Wykreowana przez "dominanta" i niekontrolowalna forma należności klienta wobec "dominanta" pozostaje i rośnie w sposób astronomiczny. Dzieje się to tak w dwu newralgicznych sferach: najczęściej w polu asymetrycznej relacji "klient - bank", często w relacji asymetrycznej klient - instytucja usług niezbędnych społecznie (np dystrybucja energii, telekomunikacja itp.).
Polskie standardy "pojęcia konsumenta" stosowane przez polskie sądy są paradoksalne. Zakładają bardzo wysoki poziom wiedzy konsumenta. A zatem, zrównują pozycję "laika - konsumenta" z pozycją "profesjonalisty - usługodawcy, sprzedawcy". Poziom wiedzy konsumenckiej, (przeciętnej w Polsce) jest bardzo niski, Sytuacja wykorzystywania "wiedzy i władzy" jest regułą (działającą na korzyść "dominanta"). Natomiast, prawo międzynarodowe zakłada inną pozycję i sposób funkcjonowania konsumenta (strony słabszej). Konsumenckie prawa międzynarodowe i polskie zalecają traktowanie konsumenta jako: stronę słabszą, którą trzeba chronić, którą trzeba poznać, zrozumieć, uszanować w jej odrębności. Traktują konsumenta jako osobę o równych prawach ze sprzedawcą a ponadto wymagającą koniecznej ochrony jako człowieka i obywatela, wreszcie jako osobę w kontekście rzetelnej informacji usługodawcy (sprzedawcy) skierowanej do klienta.
Obowiązek podnoszenia poziomu świadomości o prawie konsumenckim wyraża się przekazywanej wiedzy o definicji pojęć, kreowaniu prawa i popularyzacji prawa oraz techniki z uwzględnieniem oświaty konsumenckiej, decyduje realizacja prawa ochrony strony słabszej. Spośród modeli dotyczących relacji "konsument - sprzedawca" można wyróżnić, zatem, kilka typów. Wyróżniamy najważniejsze elementy typologii w postaci następujących modeli głównych: 1) antydestrukcyjnych - destrukcyjnych, 2) antykonfliktowych - konfliktogennych, 3) pozytywnych - negatywnych, 4) mediacyjnych - antymediacyjnych, 5) harmonijnej współpracy - antyharmonijnego działania, 6) mieszanych, 7) paradoksalnych.
Szanse modeli antydestrukcyjnych (w polu relacji "klient - sprzedawca") są duże, ale pod pewnymi warunkami. Są to warunki współzależności modeli analogicznych i konfliktowość modeli wzajemnie społecznych. Np. rozwój typu harmonijnej współpracy (typ 5) decyduje o istnieniu cytowanego modelu oraz modeli analogicznych (typu 1-5).
Modele pozytywne (typ 3) kształtowane są przez ustawodawstwo konsumenckie. Skuteczne mediacje anty-konfliktowe (typ 4, 5) bywają definiowane przez Ustawy Konsumenckie, przez prace Biur Konsumenckich (lokalnych I uniwersalnych). W praktyce funkcjonują najczęściej modele mieszane. Modele 1-5 współtworzą oświatę ikulturę konsumencką (lokalna I uniwersalną). Pełnią funkcję leczniczą i rodzaj remedium wobec analfabetyzmu funkcjonalnego w Polsce. Analfabetyzm jest główną przyczyną rozrastających się kręgów agresji pośród osób i zbiorowości, Łagodzenie konfliktów, rozwiązywanie sporów (pozornie nierozstrzygalnych) jest bardzo istotne. Tak powstaje remedium dzięki modelowaniu pojęć i struktur oraz typologia modeli i dokumentów przeciwko analfabetyzmowi funkcjonalnemu. Modele 6, 7 wymagają historycznego i nowoczesnego technologicznie instrumentarium. Są trudne w zastosowaniu.
Według badań ETS (Europejski Trybunał Sprawiedliwości), oraz według dokumentów UOKiK, w Polsce kwestie oświaty konsumenckiej nie są rozwiązywane pozytywnie i nie są promowane prze instytucje państwowe i samorządowe (z wyjątkiem misji Prezesa UOKiK i RPO). W niektórych panstwach (do nich nalezy Polska) oświaty konsumenckiej prawie nie ma. Nowoczesna technologia multimedialna produkuje widocznie za mało narzędzi, m,in, za mało tekstów wzbogacających wiedzę konsumencką przeciętnego Polaka dzisiaj. Brak wiedzy rodzi konflikty, nietolerancję, destrukcję. Niezbędnym współczynnikiem konsumenckiej wiedzy elementarnej jest instrumentarium do interpretacji prawa. Są to narzędzia lingwistyczno-porównawcze, które słuzą do tworzenia głównego pola instrumentarium, tj,: definicji konsumenta, relacji "konsument - sprzedawca", strategii przywracanie równowagi w polu relacji (sprzedawca-klient), gdzie strona konsumencka jest słabsza lub pokrzywdzona, pola interpretacji pojęcia odpowiedzialności sprzedawcy (usługodawcy) za produkt (w szerokim sensie), definicje i formy koniecznej informacji - rzetelnej ikierowanej do konsumenta, systemu kontroli umów niedozwolonych (typu umów wymuszonych, tzw adhezyjnych), systemu kontroli klauzul abuzywnych (klauzul narzuconych, szkodliwych, wprowadzających w błąd).
Pomiędzy apokalipsą a nadzieją - toczy się nasze zycie codzienne. Mają też swoje racje dramatyczne opowieści o końcu naszej cywilizacji. W efekcie mało realnie brzmi zapewnienie, że obowiązkiem człowieka jest przestrzeganie zasad współczucia społecznego pośród obowiązków harmonizacji różnych sfer prawa oraz pośród norm (moralnych, prawnych, obyczajowych), pośród wartości. A jednak wraz z lekturą klasyków E. Kanta, Kartezjusza, Sokratesa przypominamy o obowiązkach: przestrzegania ochrony prawa, reguł ochrony przed zniszczeniem "strony słabszej" - w sensie ekonomiczno-prawnym, ochrony człowieka jako osoby zakorzenionej w środowisku przyrodniczo-kulturowym, ochrony środowiska przyrodniczo-kulturowego dla nas i dla przyszłych pokoleń, ochrony najwyższych wartości. Warto przypomnieć - w tym kontekście - o nieprzemijającej roli imperatywu kategorycznego. Postępuj tak, zeby twoje prawo mogło być prawem powszechnym. Traktuj innego człowieka zawsze jako cel, nigdy jako środek. To jest imperatywem kategorycznym. Podobno, takze słowa wyryte na grobowcu J, Kanta w Królewcu: "Dwie rzeczy zadziwiają mnie nieustannie: niebo gwiaździste nade mną i prawo moralne we mnie" - pisał Mędrzec z Królewca.
Prace nad rozwiązywaniem paradoksów porozumienia - w polu ustaw konsumenckich - to podstawowe narzędzia zapobiegania konfliktów, narzędzia odbudowania światów nadziei, Instrumentarium ochrony słabszych jest wpisane w tradycję Europy - u podstaw łacińskiej i judeo-chrześcijańskiej cywilizacji. Sztuka współczesnego badacza polega na umiejętności odkrywania korzeni i zakreślenia horyzontów.
Zakładamy, że bariery ochrony słabszych zostają przezwyciężone w Polsce. A w rezultacie - zmniejsza się maksymalnie pole konfliktówi destrukcji. Zakładamy, że prawo polskie uwzględnia osiągnięcia światowe w sferze prawa kolizji i konfliktu. Warto pamiętać, ze znawcy przedmiotu wywodzą tę dziedzinę prawa od najdawniejszych zabytków międzynarodowego prawa w Europie. Ostatnie lata wykazują, że zjawisko nakładania się wzajemnego (interferencji) pośród sfer prawa wewnętrznego i międzynarodowego, lokalnego i uniwersalnego - to jest constans naszego świata. Rozstrzyganie najprostszych spraw lokalnych wymaga rozłegłej wiedzy, sztuki, interpretacji, etyki wyboru. A zatem, przyszłość Polski- to rozwój prawa w sferze ochrony słabszych dla dobra wspólnego.
Copyright by Ludwika Malewska-Mostowicz - Laboratory of
Intercultural Translation
[Ostatnia modyfikacja: 21 listopada 2015 r.]
Adres e-mail: lpm@kki.net.pl