SPIS TREŚCI
Oddaję do rąk Czytelnika serię dialogów ekologiczno-kulturowych pt. Gdzie jest ten kraj? Można je czytać w dowolnej kolejności, wybierając dowolne fragmenty - zależnie od zainteresowania, potrzeby praktycznej lub najbardziej osobistej "potrzeby serca". A skoro Czytelnik pozna już zakres pytań, spraw, problemów, otwarty zakres faktów i sporów - może skupić się na chwilę na tym - co uważa za najważniejsze.
Formę dialogu - zbliżoną do codziennej rozmowy - traktuję tu - jako sposób podzielenia się wiedzą i doświadczeniem, diagnozą i przewidywaniem. Proszę - żeby Czytelnik poczuł się zaproszony do otwartego dialogicznego teatru. Teatr słowa, faktu, wartości i przyrody - jest tu wielowymiarową nieskończonością otwartą.
Lektura dialogów - to uczestnictwo w tradycji Laboratorium Przekładu Międzykulturowego. Spodziewam się, że Czytelnik - rozmową, myślą, słowem, pracą - dorzuci i swoje ziarno do wielowymiarowego dialogu - uczestnicząc w polskim i międzykulturowym nurcie ochrony środowiska.
W kontekście dialogicznego teatru zakładam - że nurt polski i międzykulturowy ochrony środowiska - jest to
(1) codzienna ochrona przyrody i kultury;
(2) ochrona dziedzictwa przyrodniczo-kulturowego;
(3) ochrona konkretnych i uniwersalnych wartości;
(4) "teatr ogromny" - na wzór projektu Stanisława Wyspiańskiego:
"wielkie powietrzne przestrzenie - co ludzie go pełnią i cienie... -
(5) praca u podstaw nad współczesną edukacją - w duchu ochrony środowiska - jako
środowiska komunikacji: pośród przyrody, kultury, Transcendencji...
(6) ochrona środowiska komunikacji - jako interdyscyplinarna, międzykulturowa synteza,
fakt synkretyczny;
(7) praca nad prawem (formalnym i nieformalnym);
(8) praca nad prawem, gdzie ochrona środowiska określona jest przez trwałe
wielofunkcyjne i wielowymiarowe reguły zachowania;
(9) sfera uniwersalnych i konkretnych norm ochrony świata przed zniszczeniem i
destrukcją;
(10) sfera norm (ochrony świata przed zniszczeniem) definiowana co najmniej przez
następujące współczynniki:
a) ścisłe zakazy (nakazy),
b) sankcje,
c) instytucje,
d) obyczaje,
e) dokumenty,
f) fakty
g) zakorzenienie we Wspólnym Świecie i Transcendencji,
h) zakorzenienie w sferze zapobiegania konfliktom i destrukcji;
(11) ochrona środowiska porozumienia - jako praca nad kulturą i skutecznością
rozmowy;
(12) praca nad językiem i paradoksem - w polu porozumienia skutecznego oraz praca dla
ochrony przyrody i wartości.
(1) nazwa elementarnej sytuacji porozumienia,
(2) nazwa pracy nad budowaniem sfery pośredniej w toku przekładu międzykulturowego,
(3) synteza - głosów, tekstów, nauk i dyscyplin praktycznych, kultur i krajobrazów,
(4) nazwa i model sytuacji rozmowy
(4a) w polu pracy nad precyzją i skutecznością porozumienia w języku naturalnym
(4b) w celu ograniczenia "magmatycznej wieloznaczności" w rozmowie tak, aby prowadzić do porozumienia - mimo nieporozumień,
(4c) synonim istoty ludzkiej w środowisku,
(5) tekst - który może być modelem ujawniania i rozwiązywania paradoksów,
(6) tekst - ściśle związany z rozmową, źródłami teatru, mitem i rytuałem,
(7) nazwa względnie odrębnych - a jednak splecionych nurtów międzykulturowych - w
filozofii języka, nauce, sztuce, praktyce,
(8) codzienna rozmowa,
(9) modele (wielofunkcyjne i wielowymiarowe) rozmowy codziennej przeniesione do nauki i
sztuki. Jest też odwrotnie - istniejące modele w dziedzinach nadbudowanych nad
codziennością i wyspecjalizowanych - przenikają do codziennej rozmowy.
Zakładamy, że człowiek jest istotą dialogiczną - jako
(1) organizm i fakt przyrodniczo-kulturowy,
(2) istota duchowo-materialna,
(3) istota indywidualno-społeczna,
(4) istota wolna i zależna zarazem,
(5) istota odrębna - a jednak spleciona ze Środowiskiem - jako Środowiskiem Przyrody i
Komunikacji,
(6) istota - której modelem są wielowymiarowe przestrzenie, synteza otwarta...,
(7) jako istota tragikomiczna,
(8) jako byt i niebyt zarazem,
(9) jako pewnik oraz zagadka, paradoks i nieskończoność zwątpienia,
(10) synteza sprzeczności i fakt synkretyczny,
(11) istota zanurzona w dialogu ze sobą, światem, Innym, Transcendencją.
Podobnie - jak definicje człowieka - tak i definicje dialogu - są to zazwyczaj wielowymiarowe oraz wielofunkcyjne modele. Nazwa człowiek dialogiczny - powstaje poprzez wybór niektórych cech obu nazw składowych (człowieka i dialogu) tak - że powstaje rodzaj tautologii. Dialog człowieczy - to rozszerzanie naszych relacji z Innymi. Zakładamy - że człowiek jest dialogiczny - a dialog - to struktura świata homocentryczna ale i otwarta.
Abecadło - przygotowane zostało w toku stawiania pytań praktycznych o sposób rozwiązywania codziennych paradoksów (a równocześnie pytań uniwersalnych). Teoria Ochrony Środowiska Komunikacji okazywała się poszukiwanym metajęzykiem w polu odkrycia pomostu - pośród paradoksalnych sprzeczności konkretnych. A bywało też i odwrotnie...: pośród konkretów należało odkryć paradoksalne sprzeczności teoretyczne.
Rozmówcy mówią
(1) o swojej codziennej ekologii,
(2) o elementarnej trosce o środowisko przyrody i porozumienia,
(3) o pracy - dla ochrony środowiska - jako środowiska przyrody i komunikacji,
(4) o odkrywaniu i rozwiązywaniu paradoksów pośród syntezy człowieka -
przyrody - kultury,
(5) o korzeniach i horyzontach dialogu człowieka z Transcendencją,
(6) o przekładzie międzykulturowym,
(7) o faktach.
Dialogi z cyklu Gdzie jest ten kraj?... zainteresują tylko Czytelnika autentycznego, który szuka własnej drogi, uczy się od Innych, ma potrzebę pracy nad obroną świata przed zniszczeniem. Stara się ochronić siebie, Innych, przyrodę i sztukę - przed ludźmi destrukcji. Co to znaczy? Są świadectwa historii, są style myśli i pracy - takie, które sieją samoistne zło, zniszczenie. Przed złem trzeba się bronić...
Alfabet pracy antydestrukcyjnej - jest wielowymiarowy i obejmuje dialogi, słowa i myśli, wrażenia i fakty, wzory zachowań "ochronnych" i obronnych, profilaktycznych, zapobiegających konfliktom. Przyzwyczaja do poszukiwania narzędzi porozumienia i obrony przed zniszczeniem.
Podstawowym narzędziem Człowieka - jest język. "Alfabet ochronny - niesiony przez teksty dialogiczne" - wzbogaca język codzienny o pojęcia-klucze (ale nie - o słowa-wytrychy). W trakcie lektury stopniowo otwieramy nowe pytania, nowe strefy zagadek i paradoksów. Potoczna wiedza o środowisku wzbogacona zostaje - dzięki syntezom różnych światów, doświadczeń, Osobowości. Wzbogacona zostaje codzienność o sfery, które są stopniowo otwierane - w trakcie dialogów - kluczami przekazanymi Czytelnikom przez Rozmówców.
Książki z serii - Gdzie jest ten kraj - to zarys modelu-struktury w polu doświadczenia "dialogicznego i ochronnego". Dialogi reprezentują metodę synkretyczną, która łączy techniki:
(1) filozofii języka,
(2) hermeneutyki, semantyki i semiotyki, fenomenologii, lingwistyki,
(3) sztuki dialogu - jako kunsztu wymieniania się metodami - pośród różnych nauk,
(4) teorii paradoksu komunikacji,
(5) teorii przekładu międzykulturowego,
(6) syntezy nauk o komunikacji.
Dialogi - teksty (współtworzące książkę) jest to świadectwo pracy nad odkrywaniem "struktury istotnej" rozmowy (rzetelnej i skutecznej) - jako narzędzia obrony przed destrukcją, jako Alfabetu Ochrony Środowiska Komunikacji.
Dialog stawia Czytelnika - w polu doświadczenia, które jest
(1) rozmową,
(2) obroną przed zniszczeniem,
(3) odkrywaniem i rozwiązywaniem paradoksu,
(4) otwarciem na Świat i Transcendencję.
"Makieta" lub wstępny model struktury istotnej dialogu - powstaje w trakcie rozmowy i pracy wspólnej nad tekstem. Model utrwalony zostaje w postaci dialogów - tekstów względnie skończonych, otwartych. Jest świadectwem faktu, że istnieje międzykulturowa, interdyscyplinarna, dialogiczna współpraca wielu osób, środowisk, języków i kultur.
Dialogi różne łączy hipoteza o antydestrukcyjnej roli pracy nad:
(1) sztuką rozmowy,
(2) teorią przekładu międzykulturowego,
(3) paradoksem,
(4) ochroną środowiska.
W kolejnych tomach rozwinięte zostają problemy stawiane wcześniej. W kontekście rozmów - kształtuje się motyw przewodni:
(1) pracy nad metodą,
(2) pracy nad popularyzacją wiedzy o ochronie środowiska,
(3) pracy nad językiem,
(4) pracy nad Alfabetem Ochrony Środowiska Komunikacji.
Dialogi i teoria - jest to dokument - jest to dokument pracy u podstaw, dla obrony otwartego Środowiska Komunikacji - pośród natury i tradycji, pośród spotkań i lektur w otwarciu na Świat i Transcendencję.
Wieloznaczność pojęć - wymaga modeli i definicji. Pokazanie pola pytań istotnych obu dziedzin - jest pierwszym krokiem w sprawie pracy nad językiem ochrony środowiska - jako środowiska przyrody i komunikacji.
Ochrona środowiska - w szerszym sensie - to nurt międzykulturowy oraz interdyscyplinarny. Ochrona środowiska - w węższym sensie - to nauka i dziedzictwo praktyczne, instytucje i organizacje - wspomagane prawem. Prawo ekologiczne (tj. stojące na straży przestrzegania reguł ochrony środowiska - jest aspektem istotnym (wielowymiarowego i wielofunkcyjnego) pojęcia ochrony środowiska i wymaga ciągłych udoskonaleń. Rozporządzenia Ministra, ustawy uchwalone przez sejm, dokumenty Organizacji, krajowych i międzynarodowych - tworzą zarys pola ochrony środowiska - ze względu na kształtowanie się prawa ekologicznego. Ochrona środowiska danego kraju - wraz ze swoim prawnym aspektem istotnym - powinny pełnić funkcję pomostu pomiędzy różnymi sferami prawa danego kraju. A "pomostowa" funkcja reguł ochrony środowiska decyduje o przetrwaniu kultury - przyrody - tradycji - danego kraju. Na tej oto hipotezie oparte są niniejsze dialogi.
Zakładam, że odpowiedź na pytanie: "jak jest możliwa ochrona środowiska - jako nauka i dziedzina praktyczna?" - wymaga zatem:
(1) odpowiedzi - w zdefiniowanej poprzednio sferze pośredniej pomiędzy szerszym i
węższym znaczeniem pojęcia ochrony środowiska;
(2) odpowiedzi - w wypracowanym dialogicznie języku nastawionym na ochronę środowiska
jako środowiska komunikacji;
(3) odpowiedzi w polu paradoksalnym w kontekście metajęzyków:
(a) syntetycznych nauk o komunikacji,
(b) syntetycznych nauk o środowisku - człowieku - dialogu;
(c) syntetycznych nauk o przyrodzie,
(d) pomostów pomiędzy naukami o kulturze i o przyrodzie;
(e) pomostów otwartych na Transcendencję;
(4) odpowiedzi - w kontekście modelu struktury istotnej, modelu który może
wystąpić w roli definicji pracy nad ochroną środowiska;
(5) "dawania świadectwa" (por. Z. Herbert); fakty, reguły, dokumenty
tworzą model ochrony środowiska i są wyrazem dawania świadectwa w polu
(a) analiz porównawczych,
(b) doświadczenia ochronnego,
(c) dialogu,
(d) zapobiegania konfliktom;
(6) odpowiedzi - jako definicji modelowej - opisującej sferę ochrony środowiska -
poprzez wynik badań porównawczych oraz wieloczynnikowych;
(7) odpowiedzi - w kontekście modelu dialogu - jako nauki;
(8) odpowiedzi - w kontekście ustaw o ochronie przyrody
(a) obowiązujących w Polsce i w prawie międzynarodowym,
(b) w wybranych krajach bądź grupach krajów np. w ramach Unii Europejskiej,
(c) obowiązujących w przeszłości i zorientowanych w przyszłość.
Eseje - dialogi - spotkania - to poszukiwanie odpowiedzi na odwieczne i przyszłe pytania...
Copyright by Ludwika Malewska-Mostowicz - Laboratory of
Intercultural Translation
[Ostatnia modyfikacja: 19 kwietnia 1999 r.]
Adres e-mail: lpm@kki.net.pl